Hotline: 089.889.2468  *   Zalo: 0912378124   *   Email: duongpd@vastco.vn

Tài khoản:
Mật khẩu:
Tỷ giá ngoại tệ
Tỷ giá
Giá vàng 9999
Báo cáo tài chính tiền hậu bất nhất – vì đâu nên nỗi?
Báo cáo tài chính tiền hậu bất nhất – vì đâu nên nỗi?
Mùa báo cáo tài chính năm 2008 đã gióng một hồi chuông báo động về tình trạng chênh lệch lợi nhuận trước và sau kiểm toán của nhiều doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán

Nguyên nhân là nếu thực hiện theo đúng các chuẩn mực kế toán thì lợi nhuận thấp quá, nên nhiều doanh nghiệp linh động làm theo các chuẩn mực… của mình. Khi đơn vị kiểm toán yêu cầu điều chỉnh theo quy định thì kết quả kinh doanh từ lãi đã chuyển sang lỗ hoặc lãi thấp hơn trước kiểm toán rất nhiều. Trước tình trạng lộn xộn này, đã có ý kiến cho rằng các cơ quan quản lý nên cấm doanh nghiệp công bố báo cáo tài chính chưa được kiểm toán. Liệu giải pháp này có khả thi? Đâu là gốc rễ của vấn đề? Bài viết này sẽ phân tích một số khía cạnh nhằm làm sáng tỏ hai câu hỏi này.

   

Sai sót kế toán hay cố tình bóp méo thông tin tài chính?

 

Có ít nhất hai lý do để khẳng định các sai lệch trong kết quả kinh doanh trước và sau kiểm toán không đơn thuần là sai sót chuyên môn. Thứ nhất, kết quả kinh doanh trước kiểm toán lớn hơn sau kiểm toán một cách có hệ thống và với số tiền không nhỏ, chứng tỏ các doanh nghiệp đã cố tình mập mờ trong báo báo tài chính theo hướng có lợi cho mình. Thứ hai, trong các trường có bất đồng giữa doanh nghiệp và kiểm toán viên trong xử lý nghiệp vụ thì doanh nghiệp sẽ lập báo cáo theo quan điểm của mình và lý giải nguyên nhân, còn kiểm toán viên sẽ nêu ảnh hưởng của bất đồng trong xử lý kế toán trên báo cáo của kiểm toán viên. Tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp có sai lệch kết quả kinh doanh trước và sau kiểm toán trong năm vừa qua đều chấp nhận điều chỉnh kết quả kinh doanh theo kiểm toán viên. Điều đó cho thấy các doanh nghiệp hiểu rõ cách thức lập báo cáo của họ không hợp lý và không đúng với các quy định hiện hành, nhưng họ vẫn cố tình mập mờ để cung cấp thông tin sai lệch cho các nhà đầu tư.

 

Sở dĩ các nhà quản lý doanh nghiệp cố tình bóp méo thông tin tài chính là vì việc cung cấp thông tin minh bạch sẽ không có lợi cho họ. Theo giải trình của các doanh nghiệp, một nguyên nhân phổ biến dẫn tới chênh lệch số liệu là do không trích lập đủ dự phòng cho các khoản đầu tư bị giảm giá trị. Đây là hệ lụy không tránh khỏi đối với các doanh nghiệp đã chạy theo “phong trào” đầu tư tài chính ồ ạt trong thời kỳ thị trường chứng khoán sôi động. Sự ảm đạm của thị trường trong năm 2008 kéo theo một loạt các khoản đầu tư vốn được mua với giá ngất ngưởng nay bỗng “bốc hơi”. Theo chuẩn mực kế toán thì các doanh nghiệp sẽ phải ghi nhận lỗ từ các khoản đầu tư bị giảm giá này, nhưng làm như vậy đồng nghĩa với việc gửi tới các nhà đầu tư một thông điệp rằng: chúng tôi đã đưa ra các quyết định đầu tư sai lầm, và bây giờ các cổ đông đang phải trả giá. Hiển nhiên các nhà quản lý doanh nghiệp không muốn điều đó, vì thế họ tìm mọi cách để tránh phải ghi nhận lỗ từ các khoản đầu tư này, cũng là để che giấu hậu quả từ những quyết định sai lầm của mình.

 

Sự yếu kém của các cơ quan quản lý

 

Có thể thấy các cơ quan quản lý đã khá lúng túng trong việc xử lý các sai phạm rẩt rõ ràng của các doanh nghiệp này. Cho đến nay, động thái duy nhất là yêu cầu các doanh nghiệp giải trình nguyên nhân chênh lệch. Thậm chí có vị trưởng văn phòng đại diện UBCK phía Nam còn khuyên các nhà đầu tư chỉ nên coi báo cáo tài chính là thông tin tham khảo, không phải những thông tin chuẩn xác (vậy thông tin nào là chuẩn xác?!). Phát ngôn của vị quan chức nọ cũng phản ánh phần nào hiệu quả hoạt động của các cơ quan quản lý thị trường chứng khoán hiện nay: lúng túng và có phần thỏa hiệp với tình trạng gian lận báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Nếu như những sai phạm rõ ràng như vậy không được xử lý nghiêm, thì niềm tin của nhà đầu tư đối với thông tin do doanh nghiệp cung cấp đã thấp sẽ càng thấp hơn. Mà niềm tin là điều kiện tiên quyết cho sự phát triển của bất kỳ thị trường chứng khoán nào.

 

Tình trạng lộn xộn vừa qua cũng cho thấy đang tồn tại một quan niệm sai lầm rằng trách nhiệm bảo đảm tính minh bạch của thông tin tài chính thuộc về kiểm toán viên, và báo cáo tài chính chưa kiểm toán được quyền có sai sót. Thực tế, trách nhiệm lập báo cáo tài chính thuộc về doanh nghiệp chứ không phải kiểm toán viên. Các nhà quản lý doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm về tính xác thực của thông tin mà họ cung cấp cho nhà đầu tư, bất kể thông tin đó đã được kiểm toán hay chưa. Không thể vì lý do chưa kiểm toán mà doanh nghiệp có quyền đưa ra những thông tin sai lệch, gây thiệt hại cho nhà đầu tư.

 

Hạn chế công bố báo cáo tài chính trước kiểm toán - lợi bất cập hại

 

Trước tình trạng số liệu trước và sau kiểm toán chênh lệch lớn, có ý kiến cho rằng nên cấm các doanh nghiệp công bố báo cáo tài chính trước khi được kiểm toán. Xuất phát điểm của ý tưởng này là nhằm bảo đảm thông tin tài chính không bị sai lệch lớn, gây hoang mang cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, biện pháp này có thể mang lại nhiều tác hại hơn là lợi ích.

 

Thứ nhất, bản chẩt của báo cáo tài chính là một quá trình cung cấp thông tin tự nguyện từ các nhà quản lý (người làm thuê) tới các cổ đông (chủ doanh nghiệp). Cấm doanh nghiệp công bố thông tin trước kiểm toán có thể coi là vi phạm quyền lợi hợp pháp của cổ đông - quyền được người làm thuê cung cấp thông tin về hiệu quả công việc của họ. Hơn nữa, để thị trường chứng khoán phát triển thì phải tìm cách khuyến khích doanh nghiệp cung cấp càng nhiều thông tin càng tốt (tất nhiên phải là thông tin minh bạch), thay vì tạo ra các rào cản gây khó khăn cho nhà đầu tư trong việc tiếp cận các nguồn tin.

 

Thứ hai, sẽ là không khả thi nếu đưa ra quy định cấm doanh nghiệp công bố báo cáo chưa kiểm toán. Thực tế nếu doanh nghiệp muốn che giấu thông tin thì còn khó, chứ muốn công bố thông tin thì vô cùng dễ. Nếu bị cấm bằng con đường chính thức, thì họ có vô số các kênh phi chính thức để công bố. Ví dụ, các doanh nghiệp có thể cung cấp báo cáo tài chính cho các ngân hàng, các đối tác kinh doanh. Từ hai kênh này thông tin sẽ nhanh chóng được đưa ra thị trường.

 

Thứ ba, để thông tin tài chính hữu ích thì ngoài tính đáng tin cậy còn phải bảo đảm tính kịp thời của thông tin. Trong quá trình ra quyết định, các nhà đầu tư luôn phải cân đối giữa việc có thông tin chính xác nhưng chậm trễ và có thông tin nhanh nhưng độ chính xác thấp hơn. Do luôn có một khoảng thời gian trễ giữa thời điểm doanh nghiệp hoàn thành báo cáo tài chính và thời điểm kiểm toán viên phát hành báo cáo kiểm toán, nên việc cung cấp báo cáo tài chính trước kiểm toán giúp nhà đầu tư tiếp cận thông tin sớm hơn. Dĩ nhiên báo cáo chưa kiểm toán thì khả năng có sai sót là cao hơn, nhưng lợi ích từ việc có thông tin kịp thời có thể bù đắp rủi ro do thông tin thiếu chính xác.

 

Cuối cùng, quy định doanh nghiệp chỉ được công bố báo cáo sau khi kiểm toán có thể khiến nhà đầu tư mất đi một tín hiệu quan trọng để phân biệt chất lượng thông tin tài chính của doanh nghiệp. Bản thân thời điểm công bố báo cáo tài chính có thể là một tín hiệu quan trọng cho thấy sự lành mạnh và minh bạch trong hệ thống quản lý của doanh nghiệp. Ví dụ, các doanh nghiệp có hệ thống quản lý yếu kém thường mất nhiều thời gian hơn cho việc lập báo cáo tài chính. Các doanh nghiệp làm ăn kém, tình hình tài chính không minh bạch thường có xu hướng công bố báo cáo tài chính muộn để trì hoãn tin xấu. Trong khi đó, các doanh nghiệp làm ăn tốt, có hệ thống quản lý minh bạch thường mất ít thời gian hơn trong việc lập báo cáo tài chính. Họ cũng có động cơ công bố kết quả tài chính sớm hơn để gửi một thông điệp tích cực tới các nhà đầu tư. Như vậy, dựa vào thời gian công bố báo cáo tài chính của các doanh nghiệp, các nhà đầu tư có thể có được những đánh giá ban đầu tin cậy về chất lượng thông tin doanh nghiệp cung cấp.

 

Kết luận

 

Chênh lệch giữa báo cáo tài chính trước và sau kiểm toán là không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, những chênh lệch lớn và có hệ thống rõ ràng là dấu hiệu của sự không lành mạnh của thị trường. Căn nguyên của tình trạng này là sự thiếu nghiêm minh của các cơ quan quản lý trong việc thực thi các quy định hiện hành về công bố thông tin. Cấm các doanh nghiệp công bố báo cáo chưa kiểm toán sẽ không giải quyết được vấn đề, thậm chí lợi bất cập hại. Việc cần làm hơn là nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, trong đó cần nhấn mạnh hai yêu cầu: Một là cần quy định rõ hơn về trách nhiệm cá nhân đối với người chịu trách nhiệm báo cáo (thay vì trách nhiệm chung của doanh nghiệp như hiện nay). Hai là các cơ quan quản lý phải mạnh tay trong việc xử lý các sai phạm theo đúng pháp luật, tránh tình trạng nể nang và cảm tính như phát biểu của một quan chức UBCK Nhà nước: “Chế tài xử phạt trên thị trường chứng khoán cho phép phạt tối đa 500 triệu nhưng vi phạm công bố thông tin cũng không thể phạt quá lớn.” (VnEconomy ngày 10/7/2008).


 

Trần Đức Nam

(Bài đã đăng trên Nhịp cầu Đầu tư số 133 ngày 1/6/2009)
Các Tin khác   [Quay lại]
Doanh nghiệp chuẩn bị tự in hóa đơn
Thông tư 244/2009 sửa CĐKT doanh nghiệp
TT 203/2009 Trích khấu hao TSCĐ
Thu thuế thu nhập cá nhân từ tháng 6/2009
Cắt giảm chi phí một cách khôn ngoan
Sẽ điều chỉnh lại một số quy định về thuế cho doanh nghiệp
Bác phương án miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân
Thông tư 129/2008/TT-BTC -Thuế GTGT
Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm
Thông tư 62 - Thuế TNCN
Tin mới
Để tiết kiệm thời gian và công sức làm kế toán báo cáo thuể công cụ phần mềm kế toán cần có những tiện ích như: Excel, XML, HTKK...
Mục đích: Xuất bảng kê bán ra mua vào ra Excel theo mẫu biểu TT 156/2013...
Người làm kế toán tự tạo tên và địa chỉ doanh nghiệp, lựa chọn doanh nghiệp cập nhật dữ liệu trong danh sách...
ASTech đã cập nhật chức năng chuyển bảng kê thuế từ BOSS Accounting, EFC Accounting sang phần mềm HTKK 3.0...
Cung cấp các loại máy in và phần mềm in tem, mã vạch. Thiết kế các mẫu tem theo yêu cầu. Cty còn cung cấp các loại giấy copy, giấy in A3, A4, A5 đủ chủng loại....
Hỗ trợ trực tuyến
Mrs. Huyền 0988.829.881: huyent8087@gmail.com
Hotline 089.889.2468: duongpd@vastco.vn
Tel: 04 62600342
Fax: 04 62810815
Hotline: 0912378124
Liên kết website
Trực tuyến: 1 - Lượt truy cập: 1,178,803

CÔNG TY PHẦN MỀM VÀ CÔNG NGHỆ TỰ ĐỘNG - ASTECH
P208 nhà B3D Nam Trung Yên, Trung Hoà, Cầu Giấy, Hà Nội
Tel: 024 62600342 - Fax: 024 62810815, Email: duongpd@vastco.vn, Zalo: 0912378124, Hotline: 089.889.2468
 Đào tạo nhân viên kế toán  | Cung ứng nhân sự kế toán
 

Copyright by ASTechCorp